Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin Yatırım Yükümlülüğü

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Faaliyette Bulunan Girişimcilerin Yatırım Yükümlülüğü

5746 sayılı Kanunun 3’üncü maddesinin on dördüncü fıkrası aşağıdaki gibi

düzenlenmiştir.

“1/1/2022 tarihinden itibaren 3 üncü madde kapsamında yıllık beyanname üzerinden yararlanılan indirim tutarı 2.000.000 Türk lirası ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, bu tutarın yüzde üçü pasifte geçici bir hesaba aktarılır. Bu fıkra kapsamında aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 100.000.000 Türk lirası ile sınırlıdır. Bu tutarın, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması şarttır. Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda, bu Kanun kapsamında yıllık beyanname üzerinden indirim konusu yapılan tutarın yüzde yirmisi, ilgili yılda yararlanılan Ar-Ge indirimine konu edilemez. Bu tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir. Cumhurbaşkanı bu fıkrada yer alan tutar ve oranları birlikte ya da ayrı ayrı

sıfıra kadar indirmeye, beş katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.”

Söz konusu Kanun maddesi uyarınca, yıllık kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden

indirim konusu yapılan tutarın %3’lük kısmı yatırım yükümlülüğüne tabi tutulmuştur.

Bu yükümlülüğe ilişkin ayrıntılı açıklamalar aşağıda maddeler halinde yapılmıştır. ¹

1- Söz konusu yatırım yükümlülüğünün oluşması için 5746 sayılı Kanun kapsamında

indirim konusu yapılan Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarının, 2.000.000 TL ve üzerinde

olması gerekir. İlgili yıl beyannamesinde indirim konusu yapılan tutar 2.000.000 TL

altında ise yatırım yükümlülüğü oluşmayacaktır. Kazanç yetersizliği sebebiyle

kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılamayan tutar, yapıldığı yılın

tutarında dikkate alınacaktır.

2- Yatırım yükümlülüğü tutarı yıllık beyanname üzerinden 5746 sayılı Kanun

kapsamında yararlanılan Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarının %3 kısmı kadardır.

Ancak aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 100.000.000 TL ile

sınırlıdır.

3- Bu %3’lük kısım pasifte geçici bir hesaba aktarılır ve geçici hesabın oluştuğu yılın

sonuna kadar yatırım yapılması şarttır.

4- Yatırımın Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim

sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım

ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette

bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması gerekir.

5- Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda, 5746 sayılı

Kanun kapsamında yıllık beyanname üzerinden indirim konusu yapılan tutarın

%20’si, ilgili yılda yararlanılan Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilemez. Bu tutar

nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh

edilir.

6- Bu düzenleme kapsamında olan mükelleflerin, şartları sağlamaları halinde 5520

sayılı Kanunun 10/1-g ve 4691 sayılı Kanunun geçici 4’üncü maddeleri ile 5520 sayılı

Kanunun 5/1-a maddesinde belirtilen avantajlardan yararlanmasında bir engel

bulunmamaktadır.

Örnek: Ar-Ge/Tasarım Merkezi sahibi (A) Ltd. Şti.’nin farklı kurum kazancı

durumundaki 2023 yılı yatırım yükümlülüğü aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.

 DurumDurum
2023 Yılı Kurum Kazancı (A)3.000.000 (Kar)-1.000.000 (Zarar)
2023 Yılı Ar-Ge ve Tasarım İndirimi (B)1.500.0001.500.000
Önceki Yıldan Devrolunan Ar-Ge ve Tasarım İndirimi (C)500.000500.000
2022 Yılında İndirim Konusu Yapılan Toplam Ar-Ge ve Tasarım İndirimi (D)2.000.000
Sonraki Yıla Devrolunan Ar-Ge ve Tasarım İndirimi (E)2.000.000
2023 Yılı Kurumlar Vergisi Matrahı (F)1.000.000
2023 Yılı Yatırım Yükümlülüğü Tutarı (G=D*%3)60.000

Muhasebe Kayıtları

Ar-Ge/Tasarım Merkezi sahibi (A) Ltd. Şti., 2023 yılı yıllık kurumlar vergisi

beyannamesi üzerinden 2.000.000 TL tutarında Ar-Ge ve tasarım indirimini kurum

kazancından indirim konusu yapmıştır. Bu kapsamda, işletmenin %3’lük

(60.000=2.000.000*%3) yatırım yükümlülüğüne ilişkin yevmiye kayıtları aşağıdaki

gibi olacaktır.

¹Adana Vergi Dairesi Başkanlığının 02.05.2023 tarih ve E-19341373-125[ÖZELGE-2022/16]-44120

sayılı Özelgesi’nde, Tasarım Merkezi sahibi kurumlar vergisi mükelleflerinin de bu yatırım

yükümlülüğüne tabi olduğu ifade edilmiştir.

BİLGENER