Fosil kaynaklı enerji maliyetlerinin yükselmesi ve fosil yakıtların tabiata olumsuz etkileri sebebiyle yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi artmaktadır. Yenilenebilir kaynakların başında da güneş enerjisi gelmektedir.
GES’ten elde edilen enerji bir taraftan maliyetleri düşürmekte diğer taraftan da Devlet tarafından çeşitli desteklerle teşvik edilmektedir.
Bu çalışmada GES yatırımları konusunda Devlet tarafından sağlanan teşvik unsurları özetlenmektedir.
GES Yatırımları ve Bölgesel Teşvikler
Ülkemizde teşvik mevzuatının temelini 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar oluşturmaktadır. Bu Karar’a göre teşvikler;
– Öncelikli Yatırımlar
– Stratejik Yatırımlar
– Bölgesel Teşvikler
– Genel Teşvikler
olarak dört sınıfa ayrılmıştır. GES yatırımları büyük ölçüde Bölgesel Teşvikler kapsamında desteklenmektedir.
Bölgesel teşvik uygulamasında ülkemiz illeri 6 bölgeye ayrılmıştır. Gelişmişlik düzeylerine göre her bir bölge için sağlanan destek unsurları farklılık göstermektedir. Bahse konu bölgeler ve iller aşağıdaki haritada görülebilir.
GES yatırımları, diğer birçok yatırım alanından farklı olarak ayrıcalıklı bir biçimde desteklenmektedir. Şöyle ki lisanssız faaliyet kapsamında ve bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlı olmak kaydıyla, güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları; 1’inci, 2’nci ve 3’üncü bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde 4’üncü bölgede uygulanan, 4’üncü, 5’inci ve 6’ncı bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde ise bulunduğu bölgede uygulanan bölgesel desteklerden yararlanır.
Buna göre bir GES yatırımı 1-3’üncü bölgelerde yapılsa dahi 4’üncü bölgedeki avantajlı teşvik unsurlarından yararlanabilecektir.
GES Yatırımları İçin Yararlanılabilecek Teşvik Unsurları
GES yatırımları için sağlanabilecek destek unsurlarının neler olduğuna dair detaylar aşağıda özetlenmiştir:
- KDV İstisnası: 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, teşvik belgesini haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları KDV’den istisna edilebilir. Buna göre teşvik belgesi kapsamında GES yatırımı yapılması durumunda alımların KDV’siz yapılabilmesi mümkündür. Bahse konu istisna tüm bölgelerde yapılacak yatırımlar için geçerlidir.
- Gümrük vergisi muafiyeti: Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizatın ithali yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken gümrük vergisinden muaftır. Ancak Uygulama Tebliğinin 8’inci maddesinde yer alan düzenleme gereği GES yatırımları kapsamında yurt dışından temin edilecek güneş paneli ve güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon sistemleri için gümrük vergisi muafiyeti uygulanmamaktadır.
- Vergi İndirimi: Teşvik belgesine bağlanan yatırımlarda yatırımın belli bir bölümü indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla Devletçe karşılanmaktadır. Bu miktar yatırıma katkı oranı ile hesaplanmaktadır. Yatırıma katkı oranı bölgelere göre değişiklik gösterir. Yukarıda değinildiği üzere 1-4’üncü bölge illerinden herhangi birinde yapılacak GES yatırımı 4’üncü bölge teşviklerinden yararlanacaktır.4’üncü bölge yatırımları için yatırıma katkı oran ise %30’dur. Yani bu oranın toplam yatırımla çarpılması sonucu bulunacak tutar kadarlık kısmı Devlet tarafından indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle karşılanır. Örneğin 4.000.000 TL’lik bir GES yatırımı yapılması durumunda, yatırımın (4.000.000*30%)=1.200.000.-TL’lik kısmı indirimli kurumlar vergisi uygulanarak Devlet tarafından karşılanacaktır.
Söz konusu yatırımın 5’inci bölgede yapılması durumunda %40, 6’ıncı bölgede yapılması durumunda ise %50 yatırıma katkı oranı uygulanır. Buna göre, yapıldığı bölgeye göre GES yatırımının %30-50’lik kısmı indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle Devlet tarafından karşılanmaktadır.
Kazancın yetersiz olması sebebiyle yararlanılamayan kısımlar için bu tutarlar yatırımın tamamlanmasından sonra yeniden değerleme oranında her yıl endekslenebilecektir. Aynı zamanda indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yatırım döneminde de yararlanılmaya başlanılması mümkün bulunmaktadır.
- Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: GES yatırımı ile birlikte ilave istihdam oluşması durumunda ise bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında desteklenen yatırımlardan, tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesinde kayıtlı istihdamı aşmamak kaydıyla;
a) Komple yeni yatırımlarda, teşvik belgesi kapsamında gerçekleşen yatırımla sağlanan,
b) Diğer yatırım cinslerinde, yatırımın tamamlanmasını müteakip, yatırıma başlama tarihinden önceki son altı aylık dönemde (mevsimsel özellik taşıyan yatırımlarda bir önceki yıla ait mevsimsel istihdam ortalamaları dikkate alınır) Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına teşvik belgesi kapsamında gerçekleşen yatırımla ilave edilen, istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı Bakanlık bütçesinden karşılanır.
Buna göre 1-4’üncü bölgelerde yapılacak GES yatırımı için ilave istihdam edilecek personelin ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı 6 yıl süreyle Devlet tarafından karşılanacaktır. Burada sürenin yanında bir diğer kısıt, işveren hissesi destek tutarının 4’üncü bölge için yapılan sabit yatırımın %25’ini aşamayacağıdır. Buna göre 4.000.000.-TL’lik bir yatırım yapılması durumunda sigorta pirimi desteği toplamda (4.000.000*25%)=1.000.000.-TL’yi aşamayacaktır.
Bu oran ve süre 5. Bölgede %35 ve 7 yıl olarak uygulanmaktadır. 6’ıncı bölgede ise 10 yıllık süre sınırı bulunmaktadır.
- Yatırım Yeri Tahsisi: Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş stratejik yatırımlar ve bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için, 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Kanunun ek 3 üncü maddesi çerçevesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsis edilebilir. Bu kapsamda yapılacak yatırım için yer tahsisi konusundaki süreç ilgili Bakanlık nezdinde yürütülecektir.
- Sigorta Primi Desteği: Yalnızca 6’ncı bölgede yapılacak GES yatırımları için uygulanır. GES yatırımı ile sağlanan ilave istihdam için, tamamlama vizesi yapılan teşvik belgesinde kayıtlı istihdam sayısını aşmamak kaydıyla, işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı, tamamlama vizesinin yapılmasını müteakip 10 yıl süreyle işveren adına Bakanlık bütçesinden karşılanabilir.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
GES yatırımlarının destek unsurlarından yararlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının; 1’inci ve 2’nci bölgelerde 3.000.000.-TL, 3’üncü, 4’üncü, 5’inci ve 6’ncı bölgelerde ise 1.500.000.-TL olması gerekir.
Bunun yanında güneş enerjisinden elektrik üretimi yatırımlarında; modernizasyon niteliğindeki yatırımlar, 240 KW altı kapasitedeki (çatı dâhil) yatırımlar bahse konu teşvik unsurlarından yararlanamaz.
Ayrıca güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yatırımları kapsamında yurt dışından temin edilecek güneş paneli ve güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon sistemleri teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmez.
Diğer yatırımlar için uygulanan, kullanılacak krediler için sağlanan faiz ve kâr payı desteği de GES yatırımlarında uygulanmamaktadır.
Son olarak, lisanssız faaliyet kapsamı dışındaki GES yatırımları yukarıda detayları açıklanan bölgesel teşvik kapsamında değildir. Bu yatırımlar genel teşvik kapsamında olup KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti ile desteklenmektedir. Bu desteklerin mahiyeti ve şartları bölgesel teşviklerde açıklandığı gibidir.